Slaapdeprivatie is een algemene term om een toestand te beschrijven die wordt veroorzaakt door onvoldoende kwantiteit of kwaliteit van slaap.
Slaap is voor het menselijk lichaam even belangrijk als voedsel en water, maar velen van ons krijgen niet genoeg slaap. Onvoldoende slaap, onvoldoende kwaliteit van de slaap of verstoringen van de slaap-waakcyclus (zoals bij nachtdiensten of jetlag) hebben grote gevolgen voor hoe we overdag functioneren en veroorzaken slaperigheid en vermoeidheid.
Een slaperig en vermoeid persoon is vatbaar voor ongelukken, heeft een verminderd beoordelingsvermogen en een grotere kans om fouten te maken en slechte beslissingen te nemen. 24 uur wakker blijven leidt tot een verminderde hand-oog coördinatie die vergelijkbaar is met het hebben van een alcoholgehalte in het bloed van 0,1. Daarom draagt slaaptekort bij tot verkeersongevallen en arbeidsongevallen.
Symptomen van slaaptekort
- Moe wakker worden
- Gapen en vermoeidheid
- Een suf gevoel de hele dag door
- Prikkelbaarder en stemmingswisselingen.
- Een verminderd concentratievermogen
- Hoofdpijn
- Een vermoeide uitstraling, zoals wallen onder de ogen
- De neiging om in te dommelen als men een tijdje niet actief is, bv bij het televisiekijken
Oorzaken van slaaptekort
Veel voorkomende oorzaken van slaaptekort zijn onder meer:
Persoonlijke keuze: sommige mensen beseffen niet dat het lichaam voldoende slaap nodig heeft. In plaats van regelmatig op een redelijk tijdstip naar bed te gaan, blijven ze liever laat op om te socialiseren, televisie te kijken of een goed boek te lezen.
Ziekte: ziektes zoals verkoudheid en amandelontsteking kunnen snurken, kokhalzen en vaak wakker worden veroorzaken, en hebben een direct effect op de slaap door deze te fragmenteren.
Werk: mensen die in ploegendienst werken, verstoren regelmatig hun slaap-waakcycli. Frequente reizigers (bijvoorbeeld vliegtuigpersoneel) hebben ook de neiging om onregelmatige slaappatronen te hebben.
Slaapstoornissen: problemen zoals slaapapneu, snurken en periodic limb movement disorder kunnen de slaap van de persoon gedurende de nacht vele malen verstoren.
Medicijnen: sommige medicijnen die worden gebruikt om aandoeningen zoals epilepsie of AD(H)D te behandelen, kunnen slapeloosheid veroorzaken.
De slaapomgeving: de slaap kan worden verstoord door een reeks omgevingsfactoren, bijvoorbeeld omdat de slaapkamer te warm of te koud is, of door lawaaierige buren of een snurkende bedpartner.
Slechte slaaphygiëne: de gewoonten van sommige mensen zijn verstorend; zo stimuleert het drinken van koffie of het roken van sigaretten vlak voor het slapengaan het zenuwstelsel en maakt het de slaap minder waarschijnlijk. Een ander veel voorkomend probleem is in bed liggen en piekeren, in plaats van te ontspannen.
Baby's en peuters: ouders ervaren bijna altijd een slaaptekort omdat hun jonge kinderen 's nachts vaak wakker worden voor voeding of troost.
De impact van slaaptekort
Laten we zeggen dat iemand die acht uur slaap per nacht nodig heeft er maar zes krijgt. Dit slaaptekort van twee uur kan een grote impact hebben op ons hersenen en ons lichaam:
De impact van slaaptekort op onze hersenen:
- verminderde alertheid
- verkorte aandachtsspanne
- trager dan normaal reactievermogen
- slechtere oordeelsvorming
- verminderd bewustzijn van de omgeving en de situatie
- verminderde besluitvaardigheid
- zwakker geheugen
- verminderde concentratie
- grotere kans op mentaal 'vastlopen' of fixatie op één gedachte
- grotere kans op humeurigheid en een slecht humeur
- verminderde efficiëntie op het werk
- verlies van motivatie
- verzuimfouten - een fout maken door iets te vergeten.
- opdrachtfouten - een fout maken door iets te doen, maar de verkeerde optie te kiezen.
- microslaap - korte perioden van onvrijwillig slapen die enkele seconden tot enkele minuten duren.
De impact van slaaptekort op ons lichaam:
Aanbevolen slaapduur
Het door National Sleep Foundation onderzochte en daaruit aanbevolen aantal slaap uren per leeftijd kun je halen uit de onderstaande afbeelding.
Houdt er wel rekening meer dat de slaapbehoefte verschilt van persoon tot persoon, afhankelijk van leeftijd, lichamelijke activiteit, algemene gezondheid en andere individuele factoren. Laat je vooral ook leiden door je eigen staat van alertheid - als je je overdag moe voelt, probeer dan meer slaap te krijgen.
